Vòng quay hàng tồn kho là gì? Cách tính và ý nghĩa chỉ số vòng quay

Vòng quay hàng tồn kho là chỉ số đo lường sự hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp sản xuất, thương mại. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp vẫn đang gặp khó khăn trong việc kiểm soát chỉ số này, dẫn đến tình trạng dư thừa hàng tồn kho hoặc hàng tồn kho quá thấp, gây ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả kinh doanh.

Trong bài viết này, chúng tôi sẽ chia sẻ những thông tin liên quan về số vòng quay hàng tồn kho như công thức tính và cách tính, ý nghĩa và các yếu tố ảnh hưởng trực tiếp tới chỉ số này.

Vòng quay hàng tồn kho là gì?

Vòng quay hàng tồn kho (Inventory turnover) là một thước đo đánh giá mức độ hiệu quả trong việc luân chuyển tồn kho của doanh nghiệp. Được hiểu là số lần doanh nghiệp bán và thay thế lượng hàng tồn kho trong một thời gian nhất định, có thể trong từng quý hoặc năm.

Chỉ số vòng quay hàng tồn kho có thể giúp doanh nghiệp đưa ra quyết định tốt hơn về giá cả, sản xuất, tiếp thị và mua hàng. Đây là một trong số nhiều chỉ số phổ biến mà các công ty có thể sử dụng để đo lường mức độ hiệu quả sử dụng tài sản của họ.

Cách tính số vòng quay hàng tồn kho

Công thức tính tỷ lệ vòng quay hàng tồn kho được tính như sau:

Vòng quay hàng tồn kho = Giá vốn hàng bán / Giá trị trung bình của hàng tồn kho

Trong đó:

• Giá vốn hàng bán (COGS), hay giá trị hàng hóa là tổng chi phí để sản xuất hoặc mua hàng đã bán trong một kỳ (tháng/quý/năm)
• Giá trị hàng tồn kho trung bình được tính theo công thức dưới đây:

Giá trị hàng tồn kho trung bình = (Giá trị hàng tồn kho đầu kỳ + Giá trị hàng tồn kho cuối kỳ) / 2

Để giúp bạn dễ hình dung, chúng tôi giả sử một doanh nghiệp ABC có:

• Giá vốn hàng bán trong năm là 1.000.000.000 đồng
• Giá trị hàng tồn kho đầu năm là 200.000.000 đồng
• Giá trị hàng tồn kho cuối năm là 400.000.000 đồng

Ban đầu, ta sẽ tính tính giá trị hàng tồn kho trung bình = (200.000.000 + 400.000.000) / 2 = 300.000.000 đồng

Sau đó, ta sẽ tính tỷ lệ vòng quay hàng tồn kho = 1.000.000.000 / 300.000.000 = 3,33 lần

Nghĩa là hàng tồn kho của doanh nghiệp ABC đã được bán và thay thế trung bình 3,33 lần/năm.

Hệ số vòng quay hàng tồn kho cho bạn biết điều gì?

Hệ số vòng quay hàng tồn kho thấp có thể là dấu hiệu của doanh số bán hàng thấp, nhu cầu thị trường ảm đạm hoặc dư thừa hàng tồn kho cao. Nó có thể chỉ ra vấn đề với chiến lược tiếp thị của chuỗi bán lẻ hoặc tiếp thị không hiệu quả. Nói đơn giản, vòng quay hàng tồn kho thấp có nghĩa là sản phẩm không bán chạy trên kệ vì bất kỳ lý do gì.

Ngược lại, vòng quay hàng tồn kho cao cho thấy hàng hóa được bán hàng, quản lý tồn kho hiệu quả hoặc có thể không đủ hàng tồn kho để bán cho khách hàng. Vì vậy, hãy đảm bảo rằng doanh nghiệp có đủ hàng tồn kho để đáp ứng nhu cầu của thị trường, điều này giúp doanh nghiệp gia tăng doanh số bán hàng.

Ý nghĩa của số vòng quay hàng tồn kho

Vòng quay tồn hàng kho càng cao thể hiện rằng công ty đang có hoạt động kinh doanh tốt, lượng tồn kho ra – vào liên tục. Điều này giúp công ty không bị ràng buộc quá nhiều vốn vào tồn kho, có khả năng đáp ứng nhu cầu của khách hàng mà không cần dự trữ giữ quá nhiều lượng hàng tồn.

Vòng quay tồn hàng kho thấp có thể cho thấy công ty đang bán hàng không tốt, lượng tồn kho không thể xuất đi hoặc trong kho giữ quá nhiều hàng hóa.

Vòng quay hàng tồn kho tốt rơi vào khoảng bao nhiêu vòng trong một năm?

Đây có lẽ là thắc mắc của rất nhiều nhà quản lý khác nhau. Trên thực tế, tỷ lệ quay vòng tồn kho còn khác nhau tùy thuộc vào mối ngành công nghiệp đặc thù. Thông thường các doanh nghiệp bán lẻ có vòng quay tồn kho cao hơn so với các doanh nghiệp sản xuất.

• Con số này có thể lên tới 40 vòng/năm đối với các doanh nghiệp kinh doanh trong các lĩnh vực sản xuất linh kiện điện tử…
• Lĩnh vực thời trang có tỷ số vòng quay hàng tồn kho thấp hơn đáng kể, khoảng từ 4-5 vòng/năm.
• Đối với lĩnh vực kinh doanh lớn như xe hơi, hay các doanh nghiệp sản xuất công nghiệp, chỉ số vòng quay hàng tồn kho cũng chỉ rơi vào khoảng 2-3 vòng/năm.

Vì vậy, tỷ lệ quay vòng tồn kho tốt còn tùy thuộc vào lĩnh vực kinh doanh và sự biến động của thị trường.

Yếu tố ảnh hưởng đến vòng quay hàng tồn kho

Các yếu tố dưới đây có thể tác động trực tiếp đến vòng quay tồn kho, vậy nên bạn cần hiểu được này để việc tính chỉ số vòng quay tồn kho được chính xác hơn. Một số tác động như:

• Nhu cầu khách hàng: Nhu cầu sử dụng sản phẩm của khách hàng càng cao thì tỷ lệ quay vòng tồn kho của công ty cũng tỷ lệ thuận tăng lên. Điều này cũng dễ hiểu vì khi công ty bán nhiều sản phẩm để đáp ứng nhu cầu khách hàng thì lượng tồn kho cũng được xuất đi liên tục. Ngược lại, nhu cầu từ thị trường là không lớn thì hệ số này cũng theo đó mà giảm dần.
• Loại hình sản phẩm: Đối với một số loại hàng hóa đặc thù như thực phẩm, có hạn sử dụng ngắn hơn so với các sản phẩm khác. Khi này, các công ty cần thúc đẩy tỷ lệ quay vòng tồn kho cao hơn, để đảm bảo hàng hóa không quá hạn, xảy ra tình trạng hỏng hóc hay lỗi thời.
• Phương pháp quản lý tồn kho: Kho bãi không được quản lý hiệu quả có thể dẫn đến lượng tồn kho bị dư thừa và tỷ lệ quay vòng tồn kho thấp.

Ngoài ra, có một số yếu tố từ lĩnh vực quản trị kinh doanh có thể ảnh hưởng đến vòng quay hàng tồn kho như:

• Chiến lược giá: Các doanh nghiệp khi tối ưu được công đoạn sản xuất, từ đó cung cấp sản phẩm có mức giá thấp hơn so với thị trường. Lúc này họ có khả năng bán được hàng cao hơn so với đối thủ, giúp tăng doanh số bán hàng và đẩy nhanh tỷ lệ quay vòng tồn kho.
• Chiến lược tiếp thị và bán hàng: Hoạt động tiếp thị và bán hàng được diễn ra tốt cũng thúc đẩy hệ số vòng quay hàng tồn kho.
• Điều kiện kinh tế: Sự suy giảm kinh tế có thể dẫn đến nhu cầu của khách hàng giảm và tỷ lệ quay vòng tồn kho thấp hơn.

Phương pháp để tối ưu vòng quay tồn kho trong quản lý

Trong kinh nghiệm hơn 15 năm đào tạo và tư vấn tại các doanh nghiệp, Học viện PMS chúng tôi đã đúc kết được một số phương pháp để tối ưu vòng quay tồn kho một cách hiệu quả như sau:

• Dự đoán nhu cầu: Dự đoán nhu cầu của thị trường và khách hàng để dự trữ tồn kho một cách chính xác, bằng cách áp dụng nhiều số liệu liên quan như dữ liệu bán hàng, nghiên cứu thị trường và phản hồi từ khách hàng.
• Triển khai chiến lược tiếp thị: Thúc đẩy vòng quay tồn kho một cách gián tiếp bằng việc đẩy mạnh nhu cầu mua sắm của khách hàng bằng cách triển khai các chiến lược tiếp thị như các chương trình khuyến mãi, coupon giảm giá, flash sales,…
• Điều chỉnh chiến lược định giá: Điều chỉnh giá để đạt được biên lợi nhuận lớn hơn đối với các mặt hàng có nhu cầu cao và giải phóng vốn bằng cách chuyển hàng tồn kho cũ, còn được gọi là hàng tồn kho chết hoặc lỗi thời ra ngoài.
• Triển khai hệ thống tồn kho Just in Time (JIT): Hệ thống JIT là hệ thống giúp kiểm soát lượng hàng được cung cấp đúng thời điểm. Điều này giúp tối ưu mức tồn kho và cải thiện vòng quay hàng tồn kho.
• Sử dụng phần mềm quản lý kho: Các phần mềm quản lý tồn kho được sử dụng khá phổ biến hiện này, nó hỗ trợ theo dõi mức tồn kho, quản lý đơn hàng và việc xuất – nhập khẩu một cách tự động. Qua đó, giúp doanh nghiệp cải thiện hiệu suất và vòng quay tồn kho hiệu quả.

Ngoài các phương pháp trên, còn có nhiều phương pháp cụ thể cho từng ngành nghề mà doanh nghiệp có thể sử dụng để tối ưu hóa chỉ số vòng quay hàng tồn kho.

Hiện tại, Học viện PMS chúng tôi đã cho triển khai khóa học Quản lý tồn kho, với sứ mệnh giúp Học viên xây dựng nền tảng trong công tác quản lý kho, sau đó hỗ trợ họ hiểu và ứng dụng được các phương pháp như quản lý chi tiết và các công việc cụ thể với mục đích cải thiện hệ số vòng quay hàng tồn kho một cách hiệu quả.