Visual Thinking là gì? 10 cách rèn luyện tư duy hình ảnh (kèm ví dụ)

Visual thinking là gì? Đó là cách tư duy hình ảnh, giúp đơn giản hóa thông tin và kích thích sự sáng tạo. Phương pháp này được áp dụng trong giáo dục, kinh doanh và sáng tạo nội dung để tăng hiệu quả ghi nhớ, giao tiếp và xử lý vấn đề. Trong bài viết này, PMS sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về lợi ích và cách rèn luyện tư duy hình ảnh hiệu quả mỗi ngày.

Visual thinking là gì?

Visual thinking, còn gọi là kỹ năng sử dụng hình ảnh để tư duy, xử lý và truyền tải thông tin. Tư duy hình ảnh dựa trên việc hình dung, phác thảo hoặc tổ chức thông tin theo dạng trực quan. Điều này giúp con người nhận diện các mối liên kết, ý tưởng và giải pháp dễ dàng hơn.

Visual thinking không phải là một công cụ chỉ dành riêng cho các nhà sáng tạo hoặc người làm marketing (marketer). Nó được áp dụng rộng rãi trong rất nhiều lĩnh vực, từ giáo dục, kinh doanh đến quản lý dự án. Hình ảnh trực quan không chỉ giúp đơn giản hóa thông tin phức tạp mà còn kích thích não bộ tư duy sáng tạo và ghi nhớ tốt hơn.

Theo một nghiên cứu, có khoảng 65% dân số là người học qua hình ảnh. Điều này cho thấy rằng hầu hết chúng ta đã và đang sử dụng tư duy trực quan hình ảnh mỗi ngày, ở mọi lĩnh vực.

Xem thêm: Tư duy là gì? Vai trò và các loại hình tư duy phổ biến

Lợi ích của Visual thinking

Visual thinking là công cụ mạnh mẽ giúp tối ưu hóa cách xử lý thông tin, khơi nguồn sáng tạo và nâng cao khả năng giao tiếp. Phương pháp này mang lại hiệu quả rõ rệt trong các lĩnh vực yêu cầu sự chính xác và sáng tạo cao. Hãy cùng đi sâu vào từng lợi ích cụ thể:

Tăng cường khả năng sáng tạo

Hình ảnh giúp não bộ dễ dàng liên kết các ý tưởng, từ đó khơi mở những góc nhìn mới mẻ. Khi sử dụng sơ đồ tư duy hoặc phác thảo ý tưởng, các mối liên kết giữa các yếu tố được hiện rõ, giúp bạn tìm ra các giải pháp độc đáo hơn.

Theo nghiên cứu chỉ ra, con người xử lý hình ảnh nhanh hơn văn bản 60.000 lần. Nhờ đó, quá trình tư duy trở nên mượt mà hơn. Thấy rằng nếu trong một buổi họp có sử dụng brainstorming hay sơ đồ mindmap sẽ giúp nhóm nhận diện các ý tưởng tiềm năng và phát triển chúng hiệu quả hơn.

Cải thiện khả năng ghi nhớ thông tin

Khi thông tin được thể hiện qua hình ảnh, não bộ dễ dàng ghi nhớ chúng như một bức tranh tổng thể. Điều này giúp cải thiện khả năng lưu giữ thông tin một cách rõ ràng và lâu dài.

Nghiên cứu từ Đại học Johns Hopkins chỉ ra rằng, con người nhớ 80% thông tin qua hình ảnh, so với 20% từ âm thanh và 10% từ văn bản. Đây là lý do hình ảnh luôn là phương pháp hiệu quả trong giáo dục và làm việc nhóm.

Một ví dụ cụ thể là infographic, dạng hình ảnh này giúp truyền đạt thông tin phức tạp một cách đơn giản, dễ hiểu và dễ nhớ hơn.

Cải thiện khả năng tư duy phân tích và logic

Tư duy hình ảnh cung cấp cái nhìn bao quát, giúp xử lý các quy trình phức tạp dễ hơn. Tạo điều kiện để bạn tổ chức thông tin một cách hệ thống và phát hiện vấn đề nhanh chóng.

Khi các bước trong một quy trình được trình bày một cách trực quan, bạn có thể nhìn thấy những điểm mạnh và điểm yếu nhanh chóng. Sử dụng biểu đồ, sơ đồ hoặc lưu đồ quy trình, các mối liên kết và cấu trúc logic được trình bày rõ ràng hơn, giúp việc phân tích hiệu quả hơn.

Một báo cáo chỉ ra rằng, nếu nhóm làm việc sử dụng công cụ trực quan có năng suất cao hơn 32% so với các nhóm chỉ dựa vào văn bản. Ví dụ, trong quản lý dự án, biểu đồ Gantt giúp nhận diện ngay các xung đột về thời gian hoặc nguồn lực, dễ dàng điều chỉnh kịp thời.

Cải thiện khả năng giao tiếp

Visual thinking tạo nên ngôn ngữ chung, giúp giảm thiểu sai lệch trong giao tiếp. Khi có thể truyền đạt đáng tin cậy qua hình ảnh, đối tác hoặc đội nhóm của bạn sẽ hiểu nhanh hơn so với việc chỉ dựa vào lời nói.

Hình ảnh giúp truyền tải thông điệp dễ hiểu và rút ngắn thời gian giao tiếp. Đồng thời, tư duy hình ảnh còn giúp giảm thiểu sai lệch trong giao tiếp. Bởi lẽ, việc minh họa rõ ràng, mọi người có thể nắm bắt nội dung và chia sẻ ý kiến hiệu quả hơn, ngay cả khi có rào cản về ngôn ngữ hoặc chuyên môn.

Cũng dễ hiểu khi người ta có xu hướng truyền đạt thông tin trong buổi họp qua hình ảnh để mọi người hiểu nhanh hơn so với việc chỉ dựa vào lời nói.

Việc sử dụng hình ảnh tăng khả năng thấu hiểu thông tin lên đến 89%. Chính vì vậy, trong các cuộc họp dự án, sơ đồ roadmap có xu hướng hay được sử dụng. Vì kiểu hình ảnh này giúp các thành viên hiểu rõ mục tiêu sẽ định hướng các bước thực hiện tiếp theo.

Các nguyên tắc cơ bản khi áp dụng Visual thinking

Visual thinking là một phương pháp mạnh mẽ giúp chuyển đổi thông tin phức tạp thành hình ảnh dễ tiếp cận. Để tối ưu hiệu quả của phương pháp này, bạn cần tuân thủ các nguyên tắc cơ bản dưới đây:

Chỉ giữ lại những gì quan trọng nhất

Đơn giản hóa thông tin là chìa khóa để tư duy bằng hình ảnh hiệu quả. Hãy loại bỏ các chi tiết không cần thiết và tập trung vào bản chất của vấn đề. Sử dụng biểu tượng, từ khóa hoặc hình ảnh đơn giản sẽ giúp nội dung trở nên dễ hiểu và dễ tiếp thu hơn.

Ví dụ: Trong một sơ đồ tư duy, bạn chỉ cần trình bày các ý chính và mối liên kết giữa chúng, thay vì làm rối mắt người xem bằng quá nhiều thông tin phụ.

Màu sắc là ngôn ngữ của hình ảnh

Màu sắc mang lại sự sinh động. Màu sắc không chỉ tạo sự thu hút mà còn truyền đạt thông điệp mạnh mẽ. Khi áp dụng Visual thinking, hãy chọn màu sắc một cách có chủ đích để nhấn mạnh các yếu tố quan trọng, phân nhóm dữ liệu hoặc thể hiện mối quan hệ giữa các thành phần.

Ví dụ: Trong biểu đồ so sánh doanh thu, màu xanh đại diện cho tăng trưởng, màu đỏ biểu thị giảm sút. Cách sử dụng này giúp khán giả dễ dàng nhận diện và ghi nhớ thông tin chính.

Hình dạng và kết cấu quyết định sự rõ ràng

Sử dụng các hình dạng khác nhau như hình tròn, hình vuông, hoặc hình tam giác để định hình ý tưởng. Điều này không chỉ tăng tính rõ ràng mà còn làm nổi bật thông điệp của bạn. Các mũi tên hoặc đường nối cũng giúp chỉ ra mối quan hệ giữa các thành phần, từ đó tổ chức thông tin một cách mạch lạc hơn.

Ví dụ: Hình tròn biểu thị vòng tuần hoàn hoặc liên kết, trong khi hình vuông mang lại cảm giác ổn định và có tổ chức.

Sự liên kết là linh hồn của tư duy hình ảnh

Các ý tưởng cần được kết nối một cách logic để tạo thành một bức tranh toàn diện. Hãy sử dụng mũi tên, đường dẫn hoặc biểu tượng để thể hiện mối quan hệ giữa các yếu tố, giúp người xem hiểu sâu và ghi nhớ lâu hơn.

Ví dụ: Trong sơ đồ xương cá (fishbone diagram), các nhánh của sơ đồ thể hiện nguyên nhân và cách giải quyết vấn đề một cách trực quan, giúp nhóm làm việc dễ dàng tìm ra gốc rễ của vấn đề.

Hình ảnh là ngôn ngữ toàn cầu

Bất cứ khi nào có thể, hãy chuyển đổi dữ liệu hoặc thông tin thành hình ảnh trực quan. Điều này không chỉ giúp nội dung dễ hiểu mà còn tạo ấn tượng mạnh mẽ hơn. Biểu đồ, sơ đồ, hoặc infographic là những công cụ không thể thiếu để Visual thinking phát huy hiệu quả.

Ví dụ: Một biểu đồ cột thể hiện xu hướng tăng trưởng doanh số sẽ rõ ràng và dễ hiểu hơn so với việc trình bày số liệu trong đoạn văn.

Học từ thử nghiệm và thực hành

Tư duy hình ảnh không ngừng thay đổi và cải tiến. Thử nghiệm các phong cách mới, công cụ khác nhau sẽ giúp bạn tìm ra cách truyền tải thông tin phù hợp nhất. Đừng ngần ngại điều chỉnh và học hỏi từ phản hồi của đồng đội hoặc khán giả để hoàn thiện ý tưởng.

10 phương pháp rèn luyện tư duy hình ảnh hiệu quả

Rèn luyện tư duy trực quan hình ảnh không chỉ giúp tăng khả năng sáng tạo mà còn cải thiện tư duy logic và giao tiếp. Sau đây là 10 phương pháp thực tế để bạn áp dụng Visual thinking vào công việc và cuộc sống.

Brainstorming: Động não với hình ảnh

Kỹ thuật Brainstorming là một trong những phương pháp tư duy hình ảnh phổ biến nhất. Phương pháp này giúp tổ chức ý tưởng bằng cách chia chúng thành các nhóm hoặc mối liên kết, sơ đồ mindmap thường được sử dụng để minh họa quá trình này.

Ví dụ: Khi thảo luận ý tưởng mới, bạn có thể sử dụng công cụ như MindMeister để tạo sơ đồ tư duy, hoặc đơn giản là vẽ tay trên giấy. Điều này giúp nhóm làm việc dễ dàng hình dung các ý tưởng và mở rộng chúng.

Slide thuyết trình: Giao tiếp bằng hình ảnh

Sử dụng slide thuyết trình là cách hiệu quả để truyền tải thông điệp một cách rõ ràng và dễ hiểu. Hình ảnh, biểu đồ và sơ đồ trên slide giúp người nghe tập trung hơn và tránh sự nhầm lẫn.

Ví dụ: Khi trình bày kế hoạch kinh doanh, bạn nên tối ưu hóa slide bằng biểu đồ cột hoặc infographic thay vì chỉ liệt kê thông tin dưới dạng văn bản đơn điệu.

Prezi: Tạo điểm nhấn bằng thuyết trình động

Prezi là một nền tảng thuyết trình sáng tạo, khác biệt so với các slide tĩnh thông thường. Prezi giúp bạn tạo ra những câu chuyện trực quan, hấp dẫn người xem nhờ các hiệu ứng chuyển động.

Ví dụ: Nếu bạn đang giới thiệu một quy trình hoặc chiến lược, Prezi có thể giúp minh họa mạch ý tưởng một cách liền mạch, thu hút sự chú ý của khán giả, đặc biệt là thế hệ genZ.

Sử dụng bảng trắng truyền thống

Bảng trắng là công cụ quen thuộc nhưng hiệu quả trong việc phác thảo ý tưởng. Khi teamwork, bạn có thể sử dụng bảng trắng để ghi lại các ý kiến hoặc tạo sơ đồ minh họa nhanh.

Ví dụ: Trong một buổi họp sáng tạo, việc vẽ phác thảo trên bảng trắng sẽ giúp các thành viên dễ dàng hình dung và đóng góp ý tưởng.

Sử dụng giấy ghi chú: Linh hoạt sắp xếp ý tưởng

Giấy ghi chú là một công cụ đơn giản nhưng mạnh mẽ để tổ chức ý tưởng. Bạn có thể sử dụng chúng để sắp xếp các ý tưởng theo nhóm hoặc lộ trình.

Ví dụ: Khi lập kế hoạch cho một dự án, mỗi thành viên có thể viết ý tưởng của mình lên giấy ghi chú, sau đó sắp xếp chúng lên bảng để tìm ra giải pháp tốt nhất.

Sử dụng lưu đồ quy trình: Làm rõ từng bước đi

Lưu đồ quy trình là một cách tuyệt vời để hình ảnh hóa các bước thực hiện một công việc hoặc quy trình. Điều này giúp bạn không chỉ theo dõi được tiến độ mà còn dễ dàng phát hiện các điểm nghẽn.

Ví dụ: Khi đào tạo nhân viên mới, một lưu đồ quy trình sẽ giúp họ nhanh chóng hiểu rõ các bước cần thực hiện trong công việc hàng ngày.

Sử dụng Flashcard: Kích hoạt trí nhớ

Flashcard không chỉ dành cho học sinh, nó cũng là công cụ hữu ích trong công việc. Chúng giúp bạn hệ thống hóa thông tin và kiểm tra trí nhớ một cách hiệu quả.

Ví dụ: Trong buổi họp ý tưởng, bạn có thể sử dụng flashcard để ghi các vấn đề cần giải quyết, sau đó chia sẻ và sắp xếp chúng theo thứ tự ưu tiên.

Doodle – Phương pháp phác họa tự do

Doodle không chỉ là những nét vẽ ngẫu hứng, nó được đánh giá như công cụ tư duy mạnh mẽ. Bằng những hình ảnh đơn giản, tự phát này có thể giúp bạn khai phá những ý tưởng sáng tạo ẩn giấu.

Ví dụ: Trong khi ghi chú, bạn có thể phác họa nhanh các biểu tượng hoặc hình minh họa để tăng khả năng ghi nhớ và kết nối thông tin.

Roadmaps – Bản đồ lộ trình

Bản đồ lộ trình giúp bạn lên kế hoạch và theo dõi tiến độ của các mục tiêu chặt hơn. Đây là công cụ lý tưởng để định hình hướng đi và đánh giá mức độ hoàn thành công việc.

Ví dụ: Khi lên kế hoạch phát triển sản phẩm, sử dụng roadmaps sẽ giúp đội nhóm nắm rõ các mốc thời gian và trách nhiệm của từng thành viên.

Tương tác nhóm

Hoạt động nhóm (teamwork) là một cách tuyệt vời để kích thích tư duy trực quan về hình ảnh. Các bài tập nhóm như phác thảo ý tưởng chung hoặc giải quyết vấn đề bằng hình ảnh sẽ giúp mọi người đóng góp ý kiến một cách hiệu quả.

Ví dụ: Trong một buổi workshop, bạn có thể sử dụng bảng trắng hoặc công cụ trực tuyến để cả nhóm cùng tạo sơ đồ và phát triển ý tưởng.

Áp dụng visual thinking sẽ giúp tăng cường khả năng sáng tạo, tư duy logic. Đồng thời cũng cải thiện đáng kể hiệu quả giao tiếp và ghi nhớ thông tin. Bằng cách áp dụng những phương pháp này, bạn sẽ tối ưu hóa cách xử lý và truyền tải ý tưởng trong công việc lẫn cuộc sống.

PMS tin rằng việc rèn luyện tư duy hình ảnh là chìa khóa để nâng cao hiệu suất và giá trị của mỗi cá nhân trên bước đường phát triển bản thân.