Đa phần, các doanh nghiệp hiện nay họ đều thuê người coach chuyên gia bên ngoài để làm việc với nhân viên và với đội ngũ lãnh đạo, với mục đích chính là cải thiện hiệu suất công việc. Đặc biệt trong bối cảnh môi trường luôn thay đổi qua từng ngày, đòi hỏi mỗi người phải liên tục học hỏi và nâng cao những kỹ năng cần thiết cho công việc và cuộc sống, thì Coaching chính là chìa khóa hiệu quả cho mỗi cá nhân, nhất là đối với doanh nghiệp.
Coaching là gì?
Coaching được dịch ra huấn luyện hoặc khai vấn, bản chất nó là công cụ giúp con người nhận thức về bản thân, tự học để khai phá và tối ưu hóa tiềm năng và hiệu suất cá nhân. Trong đó, người huấn luyện (coach) sẽ hỗ trợ người được huấn luyện (coachee) đạt được mục tiêu cá nhân hoặc nghề nghiệp cụ thể bằng cách đào tạo hoặc hướng dẫn.
Hãy cho coachee nhận thức được bản thân như thấy điểm mạnh và điểm yếu của họ là gì? Hiểu được ước mơ của họ là gì? Hiểu được thách thức cá nhân của họ là gì? Bên cạnh đó, coaching có vai trò giúp cho coachee trở lên tốt hơn phiên bản hiện tại của họ thông qua mỗi buổi họp, hướng dẫn của người coach.
Coaching tốt là người Coach giúp Coachee tự học, tự khám phá hơn là dạy họ một điều gì đó thông qua những tình huống thực tế trong công việc, cuộc sống của họ. Vai trò của Coach là tìm ra những điểm học tập trong xuyên suốt hành trình họ làm việc, họ sống.
“Coaching là việc mở khóa tiềm năng của một người để tối đa hóa hiệu suất của chính họ. Nó giúp họ tự học hỏi hơn là dạy cho họ.” – Tony Robbins
Nguồn gốc của coaching bắt nguồn từ đâu?
Nguồn gốc coaching được trải qua nhiều giai đoạn và lĩnh vực khác nhau, thuật ngữ coach (huấn luyện viên) được sử dụng lần đầu vào năm 1830 tại Đại học Oxford nhằm mục đích hỗ trợ và hướng dẫn sinh viên trong quá trình học tập và phát triển bản thân. Sau đó, khái niệm này tiếp tục sử dụng trong lĩnh vực thể thao năm 1861 với mục tiêu rèn luyện, chỉ dẫn cho các vận động viên.
Năm 1974, Timothy Gallwey đã xuất bản tác phẩm “The Inner Game of Tennis“, ông thấy được hiệu suất những vận động viên tennis không chỉ dựa vào kỹ thuật mà còn tác động bởi trạng thái tinh thần và những rào cản bên trong mỗi người được mô tả trong cuốn sách của ông và ông cho rằng có thể áp dụng các nguyên tắc này trong mọi lĩnh vực.
Tiếp theo năm 1992, John Whitmore đã xuất bản cuốn sách “Coaching for Performance“, nó đã giúp mô hình GROW trở nên phổ biến và trở thành tiêu chuẩn về ngành coaching tới nơi làm việc. Ông cũng được xem là “cha đẻ của coaching hiện đại”.
Coaching ngày nay đã và đang trở thành một lĩnh vực phổ biến và được ứng dụng cho mọi lĩnh vực khác nhau. Nhờ coaching mà mỗi cá nhân và doanh nghiệp đạt được những kết quả mong muốn, cải thiện hiệu suất công việc và khám phá những tiềm năng tiềm ẩn của mỗi người.
Sự khác nhau coaching nội bộ và coaching bên ngoài
Coaching nội bộ
Coaching nội bộ thường được triển khai bởi những người đã có nhiều năm kinh nghiệm và kiến thức chuyên môn sâu rộng về một lĩnh vực trong doanh nghiệp. Những người này thường ở cấp độ quản lý, lãnh đạo cấp cao hoặc những chuyên gia nội bộ đã được công ty cho đi học đào tạo coaching. Do cùng công ty nên họ tin tưởng đến khả năng ra quyết định mà người coach nội bộ đưa ra.
Mục tiêu của coaching nội bộ là cải thiện hiệu suất làm việc của nhân viên, thúc đẩy tinh thần làm việc, nâng cao khả năng làm việc để đạt mục tiêu chung của tổ chức hoặc cá nhân. Đây là nền tảng cốt lõi để doanh nghiệp phát triển bền vững, nơi có sự học tập và trao đổi lẫn nhau.
Coaching bên ngoài
Coaching bên ngoài được thực hiện bởi những chuyên gia khai vấn thuê bên ngoài không thuộc người trong tổ chức. Họ cũng có trình độ chuyên môn sâu rộng và kinh nghiệm như những người coach nội bộ, nhưng hạn chế của coach bên ngoài là không am hiểu sâu về tổ chức và ít quan tâm tới kết quả đầu ra cuối cùng.
Tóm lại, coaching nội bộ sẽ tốt hơn coaching bên ngoài trong việc giải quyết các vấn đề bên trong tổ chức. Bởi người coach nội bộ sẽ hiểu rõ về tổ chức, họ biết cách nên chọn phương pháp nào hiệu quả cho doanh nghiệp của mình để đạt được kết quả mong muốn.
Các loại hình coaching phổ biến
Coaching rất đa dạng, với nhiều loại hình chuyên biệt được thiết kế để đáp ứng các nhu cầu khác nhau của coachee. Dưới đây là những loại hình coaching phổ biến, được thiết kế để tối ưu hóa tiềm năng trong từng khía cạnh:
Coaching kinh doanh (Business Coaching)
Coaching kinh doanh là quá trình hỗ trợ tư vấn, đồng hành giữa chuyên gia huấn luyện với các nhà lãnh đạo, quản lý cấp cao và chủ doanh nghiệp. Mục tiêu của Business Coaching là nâng cao tư duy chiến lược, năng lực quản trị, khai phá tiềm năng phát triển doanh nghiệp thông qua các câu hỏi khai vấn.
Lưu ý, việc lựa chọn hình thức khai vấn doanh nghiệp nội bộ hoặc bên ngoài sẽ mang lại những kết quả khác nhau, doanh nghiệp cần xem xét kỹ lưỡng dựa theo nhu cầu trước khi đưa ra quyết định coaching.
Coaching nghề nghiệp (Career Coaching)
Coaching nghề nghiệp là hình thức khai vấn nhằm mục đích giúp mỗi cá nhân định hướng nghề nghiệp phù hợp với bản thân, xác định mục tiêu nghề nghiệp và lộ trình thăng tiến rõ ràng. Hình thức này có thể áp dụng cho mọi đối tượng từ cấp quản lý, nhân viên cấp dưới hoặc học sinh, sinh viên qua việc hỗ trợ từ người coach.
Bằng cách đặt ra các câu hỏi, người coach có thể đánh giá được những phẩm chất cá nhân, kỹ năng và phong cách của coachee. Sau đó, vai trò của người huấn luyện phải giúp người tham gia hiểu được những gì họ đang có, để họ có cái nhìn chính xác về bản thân trước khi lựa chọn nghề nghiệp đúng đắn.
Coaching cuộc sống (Life Coaching)
Coaching cuộc sống là quá trình hỗ trợ mỗi cá nhân đạt được các mục tiêu cuộc sống riêng, cải thiện chất lượng cuộc sống và tạo ra những thay đổi tích cực. Các vấn đề thường có nhắc tới trong coaching cuộc sống như cân bằng công việc và cuộc sống, xây dựng mối quan hệ, sức khỏe và tài chính.
Coaching thể thao (Sport Coaching)
Coaching thể thao là quá trình hỗ trợ và hướng dẫn cho một hoặc nhóm người tham gia hoạt động thể thao trong nhiều môn khác nhau nâng cao hiệu suất, phát triển kỹ năng và đạt được mục tiêu cá nhân hoặc đội. Loại hình này được áp dụng cho mọi người từ trẻ em tới người lớn, lúc này người huấn luyện viên sẽ chỉ đạo, hỗ trợ và định hướng cho mọi người phát triển tối đa phẩm chất bản thân mỗi người, mục tiêu là đạt được thành công về môn thể thao bạn chọn.
Coaching đội nhóm (Team Coaching)
Coaching đội nhóm tập trung vào việc cải thiện hiệu suất và sự gắn kết của một nhóm hoặc bộ phận trong tổ chức. Thay vì làm việc với từng cá nhân, người huấn luyện đội nhóm sẽ hỗ trợ cả tập thể trong việc nâng cao kỹ năng giao tiếp, xây dựng niềm tin, giải quyết mâu thuẫn và cộng tác hiệu quả để đạt được mục tiêu chung.
Quá trình này giúp các thành viên trong nhóm học hỏi lẫn nhau, phát triển sự đồng bộ và tối ưu hóa sức mạnh tập thể. Nó đặc biệt hữu ích cho các đội dự án, đội ngũ quản lý hoặc bất kỳ nhóm nào cần tăng cường sự phối hợp để đạt được kết quả vượt trội.
Quy trình coaching diễn ra như thế nào?
Quy trình khai vấn là một lộ trình có cấu trúc nhưng linh hoạt, được thiết kế để tối ưu hóa sự phát triển con người của coachee. Mỗi bước đều đóng vai trò quan trọng, dẫn dắt coachee từ điểm khởi đầu đến mục tiêu mong muốn.
Xác định mục tiêu cần đạt được
Người huấn luyện sẽ dành thời gian lắng nghe và đặt những câu hỏi để giúp coachee làm rõ điều họ thực sự mong muốn đạt được. Mục tiêu này có thể liên quan đến sự nghiệp, cuộc sống cá nhân hay phát triển một kỹ năng cụ thể.
Hãy sử dụng nguyên tắc đặt mục tiêu SMART để xác định đúng mục tiêu đó gồm cụ thể, có thể đo lường được, có khả thi đạt được, có liên quan tới mục tiêu và thời hạn để đạt được mục tiêu đó.
Xây dựng kế hoạch hành động
Khi mục tiêu đã được thiết lập, người huấn luyện và người được huấn luyện sẽ cùng nhau tiến hành xây dựng kế hoạch hành động để đạt mục tiêu đó. Bao gồm mục tiêu, công việc, người thực hiện, thời gian thực hiện và tiến độ hoàn thành công việc.
Thực thi và theo dõi tiến độ
Đây là giai đoạn coachee bắt tay vào thực hiện kế hoạch đã đặt ra. Lúc này, coach sẽ theo dõi tiến độ và hỗ trợ coachee thực hiện đúng để đạt được mục tiêu. Bằng cách đưa ra phản hồi tích cực, mang tính xây dựng, lời khuyên và hướng dẫn họ những việc họ chưa thực hiện được để vượt qua những thách thức trong công việc và cuộc sống.
Đánh giá kết quả thực hiện
Trong coaching, đây là bước quan trọng để coach xác định việc thực hiện của coachee có hiệu quả hay không để có thể đưa ra điều chỉnh kịp thời, bước này cần được triển khai thường xuyên và định kỳ. Coach có thể đánh giá coachee của mình dựa theo:
- Mức độ đạt được mục tiêu của coachee.
- Sự thay đổi của coachee trong quá trình coaching.
- Mức độ phù hợp về phương pháp coaching.
- Mức độ hài lòng của coachee.
Làm thế nào để trở thành một coach chuyên nghiệp?
Trở thành một chuyên gia huấn luyện (coach) đòi hỏi đầu tư nghiêm túc vào việc học hỏi và phát triển con người không ngừng. Dù không có quy định quá khắt khe về bằng cấp, một lộ trình bài bản sẽ giúp bạn xây dựng uy tín và năng lực vững chắc trong lĩnh vực khai vấn.
Nền tảng kiến thức chuyên sâu
Để trở thành người huấn luyện có tầm ảnh hưởng, bạn cần nắm vững lý thuyết, đạo đức và các mô hình khai vấn chuẩn mực quốc tế. Việc phân biệt rõ ràng giữa khai vấn với tư vấn, đào tạo hay cố vấn (mentoring) là điều kiện tiên quyết để áp dụng đúng phương pháp. Một coach không đưa lời khuyên, mà giúp coachee tự khám phá lựa chọn và đưa ra quyết định phù hợp với giá trị bản thân, xây dựng nền tảng vững chắc cho sự phát triển con người trong vai trò này.
Tham gia chương trình đào tạo bài bản & nhận chứng chỉ uy tín
Đầu tư vào các khóa học và chương trình đào tạo chuyên sâu, được cấp chứng nhận từ các tổ chức uy tín toàn cầu như Liên đoàn Khai vấn Quốc tế (ICF), sẽ nâng cao đáng kể uy tín và năng lực của bạn. Các chứng nhận như ACC hay PCC của ICF không chỉ trang bị kiến thức mà còn rèn luyện kỹ năng cốt lõi, thể hiện sự nghiêm túc và cam kết của bạn với nghề, giúp bạn được công nhận trong thị trường khai vấn Việt Nam đang phát triển.
>> Có thể bạn quan tâm: Các khóa học Public sắp khai giảng tại PMS
Rèn luyện bộ kỹ năng coaching thiết yếu
Một người huấn luyện thành công cần sở hữu bộ kỹ năng khai vấn cốt lõi được mài giũa liên tục.Bao gồm khả năng lắng nghe chủ động để thấu hiểu sâu sắc coachee, kỹ năng đặt câu hỏi mạnh mẽ để kích thích tư duy và giúp coachee tự tìm ra giải pháp. Bên cạnh đó, khả năng đưa ra phản hồi hiệu quả, mang tính xây dựng và xây dựng niềm tin, thiết lập mối quan hệ bền vững cũng là những kỹ năng then chốt, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình học hỏi và thay đổi của khách hàng.
Tích lũy kinh nghiệm thực chiến
Bạn cần tích lũy kinh nghiệm huấn luyện với nhiều đối tượng coachee khác nhau để mài giũa kỹ năng và phát triển phong cách riêng. Việc được một người huấn luyện có kinh nghiệm giám sát hoặc tự mình trải nghiệm làm coachee cũng vô cùng quan trọng để liên tục học hỏi, nhận phản hồi và cải thiện năng lực. Tại Việt Nam, việc tham gia các nhóm thực hành hoặc coaching miễn phí là những bước khởi đầu tốt để tích lũy kinh nghiệm và xây dựng danh tiếng trước khi bước vào thị trường chuyên nghiệp.
Tuân thủ đạo đức
Một coach xuất sắc luôn học hỏi, rèn luyện sự đồng cảm, kiên nhẫn và kỹ năng quản lý cảm xúc của mình. Duy trì tính chuyên nghiệp, trung thực và đặc biệt là bảo mật thông tin là tối quan trọng để xây dựng lòng tin với coachee và cộng đồng. Luôn đặt lợi ích của coachee lên hàng đầu sẽ giúp bạn xây dựng uy tín và sự nghiệp khai vấn bền vững tại Việt Nam.
Sự khác biệt giữa Coaching, Training và Mentoring
Rất nhiều người lầm tưởng giữa 3 khái niệm Coaching, Training và Mentoring. Để giải đáp thắc mắc đó, quý độc giả hãy xem bảng so sánh chi tiết mà chúng tôi tổng hợp bên dưới đây:
| Tiêu chí | Coaching (khai vấn) | Training (Đào tạo) | Mentoring (Cố vấn) |
| Mục tiêu | Hỗ trợ cá nhân, đội nhóm phát triển kỹ năng, cải thiện hiệu suất hoặc đạt được mục tiêu cụ thể thông qua hướng dẫn. | Truyền đạt kiến thức và kỹ năng cụ thể cho một nhiệm vụ hoặc công việc nhất định. | Chia sẻ kinh nghiệm, sự thông thái để định hướng và chỉ dẫn cho người khác. |
| Phương pháp tiếp cận | Đặt câu hỏi mở để khai phá câu trả lời có sẵn bên trong mỗi người. | Giảng dạy, thuyết trình, hướng dẫn thực hành các kiến thức đã được chuẩn bị sẵn. | Chia sẻ kinh nghiệm thực tế, đưa ra lời khuyên và chỉ cách làm cụ thể |
| Nguồn kiến thức | Đến từ chính người được khai vấn (Coachee) vì Coach tin rằng mọi giải pháp đều có sẵn bên trong họ. | Đến từ người đào tạo (Trainer). | Đến từ kinh nghiệm của người cố vấn (Mentor). |
| Mối quan hệ | Đối tác, bình đẳng và cùng nhau sáng tạo. | Giữa người dạy và người học. | Giữa người có nhiều kinh nghiệm đi trước và người đi sau lắng nghe, học hỏi. |
| Chuyên môn | Người khai vấn (Coach) không nhất thiết phải giỏi hơn khách hàng trong lĩnh vực của họ. | Người đào tạo (Trainer) phải có chuyên môn sâu về nội dung mà họ giảng dạy. | Người cố vấn (Mentor) phải có nhiều kinh nghiệm và giỏi hơn trong lĩnh vực họ cố vấn. |
| Ví dụ | Một huấn luyện viên bóng đá làm việc với đội ngũ cầu thủ để cải thiện kỹ năng phối hợp nhóm để nâng cao hiệu suất qua mỗi trận đấu. | Training một số khóa học về kỹ năng mềm cho nhân viên. | Một người quản lý cấp cao hướng dẫn cho một nhân viên mới về con đường sự nghiệp hoặc cách cân bằng giữa công việc và cuộc sống. |
Coaching là công cụ tuyệt vời để chuyển hóa, phát huy tiềm năng con người. Vì tất cả những giải pháp, kiến thức nó đã có từ bên trong con người của chúng ta. Có một câu rất hay “Sẽ không có thất bại nếu chúng ta học được bài học từ những thất bại”. Ai cũng phải đối mặt với những thách thức cá nhân mỗi ngày, coaching sẽ là chìa khóa giúp mỗi cá nhân vượt qua và phát triển qua từng ngày tốt hơn.
Đăng ký nhận bản tin
Hãy gửi thông tin để không bỏ sót bất kỳ tin tức hoặc chương trình khuyến mãi từ Học Viện PMS